Kamienie Brodzińskiego

Kamienie Brodzińskiego to formy skałkowe zlokalizowane na zboczach wzgórza Paprotna, w lasach pomiędzy Lipnicą Górną a Rajbrotem. Znajduje się tu grupa dziewięciu skał w kształcie baszt, grzybów, ambon i występów skalnych. Najwyższa z nich, w formie baszty, ma około 10 metrów wysokości i 16 metrów długości. Poniżej znajduje się grupa 3 skałek – grzybów skalnych, z podłożem połączonym wąską podstawą, rozszerzającą się ku górze. Pomiędzy nimi występują charakterystyczne okna skalne, tworzące mini labirynt. Na wschód od nich, w odległości około 200 metrów znajdują się kolejne, mniejsze formy skałkowe.

Wszystkie one tworzyły się dwuetapowo. W pierwszym etapie, ponad 65 mln lat temu, w morzu, które zajmowało między innymi ten teren, utworzyły się piaskowce i zlepieńce. Miało to miejsce dzięki nanoszeniu przez rzeki materiału okruchowego z okolicznych lądów. Drugi etap następował przez ostatnie kilkadziesiąt tysięcy lat. W tym czasie zachodziła silna erozja warstw skalnych, najszybciej działająca w okresie zlodowaceń. Oparły jej się jedynie twardsze (twardzielcowe) części warstw, dziś tworzące formy skałkowe. Piaskowce i zlepieńce, które je tworzą należą do warstw istebniańskich. W wielu miejscach, na ścianach skalnych, widoczne są niewielkie zagłębienia – struktury komórkowe i arkadowe – efekt selektywnego wietrzenia. Już w 1938 roku Kamienie Brodzińskiego objęto ochroną, ustanawiając tu rezerwat przyrody, jednak obecnie mają one status pomnika przyrody nieożywionej. Nadaniem nazwy uczczono poetę, historyka, teoretyka literatury, publicystę i profesora Uniwersytetu Warszawskiego – Kazimierza Brodzińskiego, który urodził się w pobliskiej miejscowości – Królówce.

Skałki Chronowskie

Grupa niewielkich skałek położonych na zalesionym wzgórzu ponad miejscowością Chronów. Mają wysokość do 2,5 metra i ciągną się wzdłuż grzbietu na długości około 70 metrów. Zbudowane są z piaskowców należących do warstw istebniańskich, a swój dzisiejszy wygląd zawdzięczają licznym procesom erozyjnym. Na skałkach wyryte są, nieodczytane do dziś, napisy oraz wizerunek grobu lub kościoła z datą 1707. Obiekt ten objęty jest ochroną prawną w postaci pomnika przyrody nieożywionej.

Staw w Olchawie

Staw zlokalizowany jest na skraju wsi Olchawa położonej w gminie Nowy Wiśnicz. To największy zbiornik wodny na terenie Wiśnicko – Lipnickiego Parku Krajobrazowego.

Z przyrodniczego punktu widzenia przedstawia dużą wartość, gdyż jest siedliskiem wielu gatunków roślin i zwierząt. Najłatwiej przekonać się o tym można wiosną, kiedy to cała przyroda budzi się do życia. W otoczeniu zbiornika pojawia się mnóstwo roślin nadwodnych, spośród których wybija się pałka wąskolistna, tatarak zwyczajny, mięta nadwodna, a na samej jego powierzchni rozwijają się przepiękne płaty chronionych grążeli żółtych, potocznie zwanych liliami wodnymi.

W stawie nie brak też roślinności wodnej. Stojąc u brzegu bez trudu zaobserwować można np. rdestnicę kędzierzawą, moczarkę kanadyjską, jaskra krążkolistnego, a także nitkowate glony. Świat przyrody ożywionej uzupełniają liczni przedstawiciele związanych ze środowiskiem wodnym zwierząt. W samym stawie nie brak jest wodnych bezkręgowców, reprezentujących różne grupy systematyczne, jak choćby płoszczyca szara, żyrytwa pluskwowata, pływak żółtobrzeżek czy nartnik powierzchniowiec. Z kręgowców grupą wiodącą są oczywiście ryby. Żyją tu karpie, karasie, okonie i leszcze. Swoje miejsce znajdują tu także żaby zielone, a na okres rozrodu pojawiają się: żaba trawna oraz ropucha szara.

Lipnica Murowana

Lipnica Murowana to stosunkowo niewielka miejscowość o bogatej historii i wielu cennych zabytkach. Pierwsze wzmianki o jej istnieniu pochodzą z XII wieku, natomiast już w XIV wieku była prężnie rozwijającym się miastem, posiadającym lokację na prawie niemieckim. Rozwój ten zawdzięczała przede wszystkim położeniu na tak zwanym trakcie węgierskim – bardzo ruchliwym szlaku handlowym. W czasach średniowiecznych było to miasto z murami obronnymi, rynkiem, na którym odbywał się handel, ratuszem i kilkoma kościołami. Zaczęło podupadać po Potopie Szwedzkim, kiedy to najeźdźcy zniszczyli mury i część miasta. W 1934 roku Lipnica Murowana ze względu na zapaść gospodarczą i społeczną utraciła prawa miejskie. Jednak do dziś, w mniej lub bardziej zmienionym kształcie, zachowała się większość zabytkowych obiektów.

Kościół pw. św. Leonarda

Drewniany kościół pochodzący prawdopodobnie z końca XV wieku, lecz w jego miejscu znajdowała się na pewno o wiele wcześniejsza budowla sakralna. Stanowi bardzo cenny zabytek architektury drewnianej, znajdujący się na liście zabytków UNESCO. Należy do najstarszych i najlepiej zachowanych gotyckich świątyń drewnianych na świecie. Do dzisiejszych czasów dotrwał on niemal w niezmienionym kształcie. We wnętrzu znajdują się liczne malowidła w stylu gotyckim i barokowym, pokrywające ściany oraz strop. Ołtarz główny, dedykowany św. Leonardowi, pochodzi z początku XVI wieku. Są tu również zabytkowe ołtarze boczne pochodzące z XV i XVI wieku oraz płaskorzeźba przedstawiająca Zaśnięcie Najświętszej Panny Marii z końca XIV wieku.

Kościół pw. św. Andrzeja

Został zbudowany w stylu gotyckim w 1363 roku, potem wielokrotnie przebudowywany, między innymi po pożarze w 1512 roku oraz w połowie XVIII wieku. Fundatorem tego murowanego kościoła był król Kazimierz Wielki. W środku warto zwrócić uwagę na umieszczoną w ołtarzu bocznym, gotycką rzeźbę Matki Boskiej z Dzieciątkiem, zwanej Madonną Lipnicką z około 1370 roku. Cennym wyposażeniem kościoła są też: krzyż na tęczy nawy głównej z XVII wieku oraz kamienna chrzcielnica z XIV lub XV wieku.

Kościół pw. św. Szymona

Kościół zbudowany w latach 1636-1648. Został on postawiony w miejscu domu rodzinnego św. Szymona. We wnętrzu znajduje się między innymi ołtarz z 1860 roku, z obrazem świętego Szymona z II połowy XVII wieku. Obok kościoła zachowała się XVI-wieczna studnia.

Rynek

Obszerny, kwadratowy rynek, z układem zachowanym od średniowiecza, otoczony zabytkową, parterową zabudową, w dużej części drewnianą. W kilku domach zachowały się podcienia wsparte na słupach. Na środku rynku znajduje się figura św. Szymona wzniesiona w 1913 roku.

Dwór Ledóchowskich

Neoklasycystyczny, murowany budynek wzniesiony ok. 1830 roku. W dworze tym mieszkały błogosławiona Maria Teresa Ledóchowska i święta Urszula Ledóchowska. Dziś mieści się w nim muzeum pamiątek rodziny Ledóchowskich.

Nowy Wiśnicz

Nowy Wiśnicz od XIV wieku był własnością Kmitów, a następnie Lubomirskich, którzy na początku XVII wieku wystarali się o prawa miejskie. W drugiej połowie XIX wieku częściowo zniszczony został przez pożar. Na jego terenie znajduje się wiele cennych zabytków.

Dawny Klasztor Karmelitów Bosych

Zlokalizowany jest na wzgórzu obok Zamku Wiśnickiego. Został wybudowany w latach 1621-1635 z fundacji Stanisława Lubomirskiego, w stylu wczesnobarokowym i otoczony fortyfikacjami bastionowymi. Prace prowadził Włoch Maciej Trapola. W 1630 roku przeniesiono tu nowicjat, lecz klasztorny kościół konsekrowano dopiero 1 lipca 1635 roku. W 1783 r. nastąpiła kasata klasztoru przez cesarza Józefa II. W późniejszym czasie został on zamieniony na więzienie, funkcjonujące do dziś.

Zamek Wiśnicki

Jest to jeden z najcenniejszych w Polsce obiektów architektury rezydencjonalno-obronnej, powstały już w XIV wieku. Wybudowany został w stylu wczesnobarokowym przez ród Kmitów, a następnie kilkukrotnie przebudowywany, między innymi w XVI wieku, kiedy to nadano mu cechy stylu renesansowego. W latach 1615-1621 ponownie przebudowali go kolejni właściciele – Lubomirscy, według planów Macieja Trapoli. Ostatnią, gruntowną restaurację przeszedł w 1949 roku. Zbudowany on został na planie czworoboku z wewnętrznym dziedzińcem i zwieńczony czterema basztami w narożach. W zamku znajduje się kaplica z 1621 roku oraz tzw. Kmitówka – budynek z XVI wieku. Zamek otoczony został fortyfikacjami bastionowymi, wybudowanymi na początku XVII wieku. Wystrój wnętrz obejmuje między innymi: barokowe portale, obramowania okienne, dekoracje stiukowe oraz cenne polichromie.

Dworek „Koryznówka”

Niewielki, drewniany, kryty gontem dworek, pochodzący z lat 50-tych XIX wieku. Od strony wejścia znajduje się otwarty ganek. Był własnością Leonarda Serafińskiego, którego żona była siostrą żony Jana Matejki. Z tego też powodu dworek niejednokrotnie odwiedzany był przez tego znakomitego malarza. Od 1981 roku mieści się w nim muzeum, prezentujące pamiątki związane z pobytami Jana Matejki.

Studnia miejska

Powstała prawdopodobnie w czasie lokowania miasta w XVII wieku lub nawet wcześniej. Pierwotnie była to kamienna studnia, w późniejszym czasie dostawiono do niej drewnianą obudowę.

Kościół pw. Wniebowzięcia NMP

Wiśnicki kościół parafialny wraz z dzwonnicą został zbudowany około 1620 roku, z fundacji Stanisława Lubomirskiego. Jego architektem był Maciej Trapola. Jest budowlą jednonawową, murowaną. W ołtarzu głównym znajduje się XVII-wieczny obraz Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. Na uwagę zasługuje również drewniano- mosiężna chrzcielnica z XVII wieku, a także pochodzące z tego samego okresu obrazy w ołtarzach bocznych.

Wiśnickie kolumny

Cztery kolumny zlokalizowane na terenie Parku, wykonane w XVII – XVIII wieku z piaskowca. Najstarsza z nich znajduje się w Nowym Wiśniczu. Pozostałe trzy zlokalizowane są w Olchawie, Lipnicy Górnej oraz Łomnej. Z ich powstaniem związane są liczne legendy.

Ratusz

Budynek ten, znajdujący się na środku wiśnickiego rynku, został wybudowany ok. 1620 r. Pierwotnie był to barokowy, parterowy budynek, w późniejszym czasie kilkukrotnie przebudowywany. Do dziś zachowały się XVII-wieczne portale wewnętrzne oraz kamienne obramowania okien. Na piętrze znajduje się czynny, XIX-wieczny zegar.