SZLAK DAWNEGO GÓRNICTWA

Trasa 1
Rozpoczyna się przy Dworcu Kolejowym w Krzeszowicach. Pierwszy z przystanków jest zlokalizowany przy dawnym kamieniołomie wapieni górnojurajskich „Stara Sztolnia”. Na jego terenie znajduje się dobrze zachowany wapiennik – piec do wypalania tzw. wapna palonego. Nieopodal, w miejscu gdzie dawniej znajdował się wylot Sztolni Krystyna łączącej brzeg Garbu Tenczyńskiego z dawną kopalnią węgla kamiennego Krystyna, ustawiono kolejną tablicę edukacyjną. Obecnie otwór jest zasypany, o istnieniu podziemnego przejścia świadczy jedynie okresowy wypływ wody. Dalszą część szlaku poprowadzono w kierunku południowo-wschodnim do odsłonięcia utworów jury górnej. Obecnie stanowisko to słabo widoczne i trudne w interpretacji. W jego bliskim sąsiedztwie znajdują się pozostałości dawnej kopalni węgla kamiennego Krystyna II (Nowa Krystyna). Można tam obejrzeć m.in. betonowe fundamenty budynków kopalnianych, hałdy skał płonnych (nieużytecznych z punktu widzenia górnictwa) oraz pozostałości dróg dojazdowych. Dalej szlak prowadzi do odkrywki geologicznej na wzgórzu Czerwieniec. Odsłania się tam typowa dla jury środkowej sekwencja piaskowców wapnistych, margli i wapieni. Odsłonięcie na Czerwieńcu jest objęte ochroną w postaci stanowiska dokumentacyjnego. Kolejny przystanek zlokalizowano w pobliżu czynnego kamieniołomu „Niedźwiedzia Góra”. Wydobywa się tu diabaz – twardą skałę pochodzenia subwulkanicznego, która powstała w wyniku zakrzepnięcia magmy na niewielkiej głębokości pod powierzchnią terenu. Ze względu na właściwości fizykochemiczne, diabazy wykorzystywane są głównie do budowy dróg. W pobliżu kamieniołomu diabazów znajduje się dawna kopalnia węgla kamiennego Krystyna I – największa z kopalń węgla w rejonie Krzeszowic założona w latach 90. XIX w. Obecnie po kopalni pozostały dwa zabudowania w ruinie, m.in. nadszybie szybu wydobywczego. Pozostałości po wydobyciu węgla kamiennego znajdują się również w centrum Tenczynka. Była tam zlokalizowana kopalnia Kmita. U zbiegu ulic księdza Mieczysława Mądrzyka oraz Henryka Sienkiewicza znajduje się ciekawa wychodnia skalna – Skałka pod Sosną – zbudowana z karbońskich piaskowców i zlepieńców. Skały te leżą bezpośrednio nad pokładami węgla kamiennego. Pętlę wokół Tenczynka kończy przystanek przy wzgórzach zrębowych – Buczynie i Ponetlicy.

Trasa 2
Drugą pętlę szlaku poprowadzono w Rudnie w rejonie Zamku Tenczyn. U północnych podnóży Wzgórza Zamkowego działała niewielka kopalnia węgla kamiennego Rudno. Kolejnym przystankiem jest Wzgórze Zamkowe z Zamkiem Tenczyn. Wzniesienie jest zbudowane z melafiru – wylewnej skały magmowej wieku permskiego i ma charakter twardzielca, który zachował się dzięki większej odporności budujących go skał na procesy denudacyjne (niszczące powierzchnię ziemi). Na zachód od Wzgórza Zamkowego znajduje się nieczynny kamieniołom melafirów – wylewnych skał magmowych wieku permskiego.

Szlak ten łączy dawne kopalnie i kamieniołomy, umożliwiając poznanie historii górnictwa głębinowego i odkrywkowego w rejonie Krzeszowic oraz poszerzenie wiedzy z zakresu geologii. Składa się z dwóch pętli – w Tenczynku i w Rudnie.

* * *

Uwaga: w 2019 roku planowana jest rewitalizacja Szlaku Dawnego Górnictwa Węglowego, w związku z czym jego trasa może ulec zmianom.