Dolina Mnikowska

Jest to stosunkowo krótka, piękna krajobrazowo dolinka, licząca około 1 km długości. Ma charakter przełomu, z płynącym dnem potokiem Sanka, a wytworzona została w wapieniach górnojurajskich. W jej stokach licznie występują formy skałkowe zbudowane ze skalistej odmiany wspomnianych utworów. Występują w nich schroniska skalne i jaskinie (np. Jaskinia Nad Matką Boską).

W połowie dolinki znajduje się malowidło skalne, wykonane przez Walerego Eliasza Radzikowskiego, przedstawiające Matkę Boską Skalską. Oryginalna wersja, z 1863 roku, została niestety częściowo zniszczona.

Niewątpliwym bogactwem tego miejsca jest też przyroda ożywiona. Oprócz grądu, znajdują się tu liczne stanowiska muraw naskalnych. Teren dolinki i jej zboczy objęty jest ochroną w postaci rezerwatu przyrody. Przedłużeniem dolinki ku północy jest równie uroczy Wąwóz Półrzeczki.

Tenczyńskie kopalnie węgla kamiennego

Na terenach wokół Tenczynka występują osady górnokarbońskie, głównie w postaci piaskowców, iłowców i mułowców. Należą one do tak zwanej formacji produktywnej karbonu Górnośląskiego Zagłębia Węglowego, której wschodni zasięg przebiega w rejonie Tenczynka. Łączna jej miąższość wynosi około 900 m. Wśród ww. osadów występują niewielkie pokłady węgla, liczące od kilkudziesięciu centymetrów do około 7 metrów. Historia eksploatacji złóż węgla kamiennego na tym terenie sięga drugiej połowy XVIII wieku. Pierwsze większe kopalnie założono w 1796 roku (kopalnia Adam) i w 1797 roku (kopalnia Rieda). Duży wpływ na rozwój tenczyńskiego górnictwa miało otwarcie linii kolejowej Kraków – Mysłowice. W drugiej połowie XIX wieku powstały kopalnie: Katarzyna, Kmita, Barbara i Andrzej, a także Rudno, zlokalizowana nieopodal zamku Tenczyn. Większość z nich zamknięto w latach 20-tych XX wieku, a ostatnią – Nowa Krystyna w roku 1955. Do dziś na całym terenie wokół Tenczynka widoczne są hałdy, miejsca lokalizacji szybów oraz stare budynki kopalniane.

Puszcza Dulowska

To znacznych rozmiarów kompleks leśny, położony w zachodniej części Tenczyńskiego Parku Krajobrazowego. Jest pozostałością prastarej puszczy, która niegdyś, jeszcze w średniowieczu, rozciągała się pomiędzy Krakowem a rzeką Przemszą. Wiele jej fragmentów ma swoje tradycyjne, ciekawe nazwy, m.in. Las Rajchów, Lisie Górki, Na Lipówce, Wielkie Bagno, Kalemba, Zbójnik czy Spalisko. Cały kompleks, bogaty w naturalne polany śródleśne, podzielony jest na dwie duże części potokiem Chechło. Część północna, zwana Lasem Dulowskim jest sucha i piaszczysta, a w drzewostanie w związku z rodzajem podłoża dominują świerk pospolity i sosna zwyczajna. Część południowa, obejmująca Las Bagno i Las Rudno, jest w odróżnieniu od poprzedniej podmokła i zatorfiona. Rozwinęły się tu zatem torfowiska niskie, gęsty bór bagienny oraz łęg olchowy, i to właśnie one dominują w krajobrazie.

W warstwie krzewów Puszczy Dulowskiej występuje kruszyna pospolita, wierzba uszata i dziki bez koralowy, a w runie najliczniejsza jest borówka czarna, borówka brusznica oraz wrzos zwyczajny. Wiele jest paproci, z których na uwagę zasługuje tworząca zwarte łany orlica pospolita, wietlica samicza i nerecznica szerokolistna.

Rosną tu ponadto takie rośliny jak: przytulia właściwa, jaskier wielkokwiatowy, pokrzywa zwyczajna i rogownica pospolita. W wielu miejscach, na obrzeżach lasu, dostępu do jego wnętrza bronią niczym roślinny drut kolczasty różne gatunki jeżyn.

Puszcza jest siedliskiem wielu gatunków zwierząt, nie tylko pospolitych, ale też rzadkich i prawnie chronionych. Można tu spotkać duże ssaki, głównie sarny. Ciekawostką jest to, że w latach 60-tych XX wieku na teren ten przywędrowało liczne stado łosi, wzbogacając ogromnie faunę kopytnych. Również obecnie możemy tu spotkać przedstawicieli tego gatunku.
W latach 80-tych na terenie Puszczy osiedlono też kilka par bobrów. Obecnie ich populacja rozwinęła się do kilkudziesięciu sztuk. To właśnie wybudowane przez nie tamy przyczyniły się do zalania i zabagnienia około 20 hektarów lasu.

Puszcza stanowi też siedlisko wielu gatunków ptaków, m. in. dzięciołów (np. dzięcioła czarnego i dzięcioła średniego) oraz drobnych ptaków wróblowych (np. muchołówki małej czy muchołówki białoszyjej). Gniazduje tu również, rzadki w tej części Polski, żuraw.

Możemy się tu również natknąć na ciekawe gatunki płazów i gadów, takie jak traszka grzebieniasta czy żmija zygzakowata.

Zamek Tenczyn (Tęczyn)

Na wzgórzu ponad miejscowością Rudno znajduje się duży, średniowieczny zamek. Wymiennie stosowana jest nazwa Tenczyn i Tęczyn. Obie pochodzą od nazwiska właścicieli zamku – rodziny Tęczyńskich. Pierwsze zabudowania powstały w pierwszej połowie XIV wieku za sprawą kasztelana krakowskiego Nawoja z Morawicy. Zamek rozbudował jego syn Jędrzej, który przyjął nazwisko Tęczyński. W późniejszym czasie warownię wielokrotnie przebudowywano, tworząc okazałą rezydencję obronną. Najbardziej przyczynił się do tego – około 1570 roku – Jan Tęczyński. Po najeździe szwedzkim, w połowie XVII wieku oraz po pożarze w 1768 roku, zamek zaczął pomału popadać w ruinę. Po wygaśnięciu rodu Tęczyńskich był własnością Czartoryskich, Lubomirskich i w końcu Potockich.

Dziś możemy oglądać pozostałości reprezentacyjnego zamku górnego z dziedzińcem i krużgankami, zamku dolnego, kaplicy, wieży bramnej oraz systemu obronnego, głównie w postaci: baszt, bastei, fosy oraz barbakanu z szyją ubezpieczającą wjazd na zamek. Całość stanowi niezwykły przykład warowni obronnej, przebudowywanej i udoskonalanej, w związku z postępem sztuki obronnej.

Zamek Lipowiec

Jest to średniowieczny zamek zlokalizowany na wzgórzu, ponad miejscowością Babice. Został wzniesiony przez biskupa Jana Prandotę w XIV wieku, prawdopodobnie na miejscu starszej warowni. Był on rozbudowywany w XV i XVI wieku. Zamek pełnił funkcje strażnicze dla szlaku w dolinie Wisły oraz był siedzibą biskupów krakowskich stanowiąc ich własność prawie do końca XVIII w. Przez wiele lat istniało na zamku więzienie, szczególnie dla duchownych. Po pożarze w 1629 roku i najeździe szwedzkim, zamek zaczął popadać w ruinę. W 1683 roku, podczas wyprawy na Wiedeń, gościł w nim jeszcze król Jan III Sobieski.

Pod względem architektonicznym powstał jako typowy gotycki zamek obronny, zbudowany z kamienia. Składał się z zamku górnego z dziedzińcem, przedbramia i podzamcza. Jego cecha charakterystyczna to wysoka, owalna wieża, licząca około 30 metrów wysokości, będąca najstarszą częścią budowli. Zamek znajduje się na terenie rezerwatu przyrody „Lipowiec”. Na zamku odbywają się imprezy plenerowe, między innymi turnieje rycerskie.

Nadwiślański Park Etnograficzny

Skansen został założony w 1968 roku, lecz udostępniony zwiedzającym dopiero w 1973 roku. Na jego teren przeniesiono wiele bardzo cennych zabytków architektury wiejskiej oraz sakralnej, głównie z terenów podkrakowskich. Znajdują się tu między innymi: dom miejski z Chrzanowa (1804 r.), spichlerz z Kościelca (1798 r.), chałupa sołtysia z Przegini Duchownej (1862 r.), a także zabytkowy, drewniany kościół z Ryczowa (XVII w.). Zrekonstruowano też okazały, XVIII-wieczny dwór, pochodzący z okolic Myślenic. Aktualna ekspozycja obejmuje prawie trzydzieści zabytkowych obiektów drewnianych (chałupy, stodoły, spichlerze, chlewik, kuźnię) oraz małą architekturę (kapliczki, studnie, pasieki).

Na jego terenie odbywa się wiele ciekawych imprez plenerowych, między innymi: koncerty, wystawy, konkursy potraw regionalnych, kiermasz sztuki ludowej, pokazy dawnego rzemiosła, festiwale, a także prowadzone są lekcje muzealne.

Rydlówka

Dworek “Rydłówka” został zbudowany w podkrakowskiej wsi Bronowice 1894 r. przez Włodzimierza Tetmajera. Jednak największą sławę zdobył w 1900 r. kiedy Lucjan Rydel wziął ślub z Jadwigą Mikołajczykówną. Uroczystość odbyła się w kościele Mariacki, natomiast zabawa weselna właśnie w tym dworku. Jednym ze świadków był Stanisław Wyspiański, które na bazie tych wydarzeń napisał dramat “Wesele”. W 1908 r. Lucjan Rydel odkupił dworek. Dzięki nowemu właścicielowi miejsce zyskało swoją obecną nazwę.

Dzisiaj w Rydlówce znajduje się oddział Muzeum Krakowa. Odwiedzając to miejsce można poczuć klimat najsłynniejszego w Polsce “Wesela”.