PRZYRODA NIEOŻYWIONA

Budowa geologiczna

Obszar Tenczyńskiego Parku Krajobrazowego położony jest na terenie o niezwykle interesującej budowie geologicznej. Jego podłoże stanowią przede wszystkim utwory budujące Garb Tenczyński i Rów Krzeszowicki. Występują tu bardzo zróżnicowane skały, zarówno pod względem genezy jak i wieku. Najstarszymi z nich są utwory górnokarbońskie (około 320-300 mln lat temu), głównie w postaci piaskowców, mułowców i iłowców, występujące między innymi w rejonie Tenczynka. Wśród nich znajdują się pokłady węgla kamiennego, eksploatowane głównie w XIX i XX wieku. Inną charakterystyczną skałą dla tego okresu jest arkoza kwaczalska, którą tworzą głównie piaskowce i zlepieńce. Czasem znajdywane są w niej skamieniałe pnie drzew. Jak sama nazwa wskazuje zlokalizowana jest między innymi w rejonie Kwaczały. Na całym terenie Parku znajdują się różnorodne skały pochodzenia wulkanicznego lub subwulkanicznego, powstałe pod koniec karbonu oraz w permie (około 300-250 mln lat temu). Są to melafiry (Rudno) oraz diabazy (Niedźwiedzia Góra). Z osadów triasowych (około 250-200 mln lat temu) występują głównie wapienie i dolomity, zlokalizowane w zachodniej części Parku.

Dużą powierzchnię, szczególnie na wschodzie, zajmują utwory górnojurajskie, oksfordzkie, przede wszystkim w postaci biało-szarych wapieni, powstałe około 160 mln lat temu. Tworzą one większość form skałkowych w Parku. Z kolejnych okresów geologicznych – przede wszystkim z miocenu, pochodzą iły i piaski wypełniające Rów Krzeszowicki. Cześć terenu pokrywają czwartorzędowe piaski, żwiry, iły i lessy.

Teren Parku jest również niezwykle interesujący pod względem tektonicznym. Występują tu zręby (formy wyniesione) i rowy (formy obniżone) tektoniczne. Ich przykładami są Garb Tenczyński (zrąb) i Rów Krzeszowicki (rów). Ponadto znajdujące się tu utwory pocięte są licznymi uskokami.

Rzeźba terenu

Pod względem geomorfologicznym większość terenu Parku położona jest na Garbie Tenczyńskim – wyniesionej formie tektonicznej. Na północy graniczy on z Rowem Krzeszowickim. Zachodnia cześć Parku jest bardziej płaska i monotonna, z wyjątkiem terenów w rejonie Babic i Płazy. Natomiast wschodnia jest o wiele ciekawsza. Występują tu głęboko wcięte dolinki z licznymi, znajdującymi się na stokach, wapiennymi formami skałkowymi. Ich najlepsze przykłady znajdziemy w Dolinie Mnikowskiej, Dolinie Brzoskwinki, Dolinie Aleksandrowickiej, Pierunkowym Dole oraz Zimnym Dole. We wspomnianych utworach dość często występują różnorodne formy krasowe – jaskinie i schroniska skalne.