OCHRONA PRZYRODY

Na terenie Tenczyńskiego Parku Krajobrazowego licznie występują inne formy ochrony przyrody. Są to rezerwaty przyrody, pomniki przyrody, stanowiska dokumentacyjne, użytki ekologiczne oraz obszar Natura 2000.

REZERWATY PRZYRODY

Rezerwat przyrody to jedna z najwyższych form ochrony prawnej, którą obejmuje się wyjątkowo cenne przyrodniczo obszary. Należy pamiętać, że w rezerwacie przyrody można poruszać się tylko po wyznaczonych szlakach turystycznych lub ścieżkach dydaktycznych.

Rezerwat przyrody „Bukowica”

• Data utworzenia: 1987 r.
• Powierzchnia: 22,76 ha

Rezerwat przyrody położony w zachodniej części Garbu Tenczyńskiego, obejmujący wzgórze zbudowane z wapieni triasowych. Ochronie podlega tu buczyna karpacka z takimi gatunkami w runie jak: wawrzynek wilczełyko, konwalia majowa czy marzanka wonna. Znajduje się tu również ściana skalna z licznymi, małymi schroniskami skalnymi.

Rezerwat przyrody „Zimny Dół”

• Data utworzenia: 1991 r.
• Powierzchnia: 2,22 ha

Rezerwat przyrody nieożywionej położony na północ od Czułowa, w którym ochronie podlegają zbudowane z wapieni górnojurajskich formy skałkowe. Występuje tu również wiele ciekawych gatunków roślin, m.in. stosunkowo rzadko spotykana w dolinie Wisły kwitnąca forma bluszczu pospolitego.

Rezerwat przyrody „Lipowiec”

• Data utworzenia: 1959 r.
• Powierzchnia: 11,36 ha

Rezerwat przyrody położony na północ od miejscowości Babice. Na jego terenie chroniony 120-160-letni drzewostan, głównie bukowy, o charakterze zbliżonym do naturalnego. Występuje w nim rzadki gatunek storczyka – kruszczyk drobnolistny. Atrakcją rezerwatu jest średniowieczny zamek.

Rezerwat przyrody „Dolina Mnikowska”

• Data utworzenia: 1963 r.
• Powierzchnia: 20,41 ha

Rezerwat przyrody zlokalizowany na północny wschód od Mnikowa, obejmujący przełomowy odcinek rzeki Sanki – Dolinę Mnikowską. Chronione są w nim malownicze wapienne skałki, lasy grądowe, a także zbiorowiska muraw naskalnych i kserotermicznych.

Rezerwat przyrody „Skała Kmity”

• Data utworzenia: 1959 r.
• Powierzchnia: 19,47 ha

Niewielki rezerwat przyrody znajdujący się w miejscu przełomu rzeki Rudawy. Obejmuje kilka wapiennych form skałkowych. Ściana jednej z nich wznosi się na wysokość około 25 metrów. Oprócz skałek chroniona jest w nim roślinność kserotermiczna i naskalna oraz dorodny las dębowo-bukowy.

POMNIKI PRZYRODY

Na terenie Parku znajduje się prawie 50 pomników przyrody. Tą formą ochrony objęte są przede wszystkim okazy drzew. Są to między innymi: lipa drobnolistna, dąb szypułkowy, klon zwyczajny, choina kanadyjska, jesion wyniosły, modrzew europejski czy platan klonolistny. Większość z nich zlokalizowana jest w parkach dworskich w Aleksandrowicach i Balicach. Pozostałe okazy rozsiane są po całym terenie Parku. Ciekawie umiejscowiony jest pomnikowy klon jawor, znajdujący się na dziedzińcu zamku Tenczyn (Tęczyn).

Tą formą ochrony objęte są również elementy przyrody nieożywionej. Są to interesujące przykłady źródeł znajdujących się w Dolinie Sanki i w miejscowości Brzoskwinia, a także wapienna forma skałkowa „Nad Jackiem” w dolinie Rudawy, nieopodal Szczyglic.  

STANOWISKO DOKUMENTACYJNE

Odsłonięcie „Na Czerwieńcu”

Stanowisko o powierzchni zaledwie 0,3 ha utworzone w 1998 roku na zboczu wzgórza Czerwieniec, nieopodal Tenczynka. Znajdują się tu odsłonięcia skalne (m.in. wapieni, piaskowców wapnistych i wapieni piaszczystych). W nich znajdują się liczne skamieniałości (amonity, ramienionogi, belemity).

Kamieniołom „Nowa Krystyna”

Stanowisko zlokalizowane na południowy wschód od Tenczynka, utworzone w 1998 roku. W przekopie do niewielkiego kamieniołomu znajdują się transgresywne osady jury środkowej, między innymi w postaci piaskowców i wapieni piaszczystych. Niektóre warstwy zawierają skamieniałości (małże, ramienionogi, amonity).

UŻYTEK EKOLOGICZNY

Uroczysko Podgołogórze

Stanowisko zlokalizowane nieopodal miejscowości Rząska. Zostało utworzone w roku 2001, na powierzchni 6,75 ha. Chronione są tu stawy należące do XIX-wiecznego zespołu dworskiego oraz stanowiska cennych roślin (przede wszystkim fiołka bagiennego) i zwierząt.

Uroczysko w Rząsce

Utworzone w roku 2001, obejmuje teren o powierzchni 59 ha. Znajduje się w miejscowości Rząska, tuż obok użytku ekologicznego Uroczysko Podgołogórze i również chroni stanowisko fiołka bagiennego.

Stanowisko Lilii Złotogłów

Stanowisko utworzone w 1998 roku na powierzchni 3,57 ha. Znajduje się na Garbie Tenczyńskim, w rejonie Kochanowa. Obejmuje niewielki wąwóz porośnięty lasem, w którym występuje duża populacja lilii złotogłów.

OBSZARY NATURA 2000

Obszar Natura 2000 Dolina Sanki

Specjalny obszar ochrony siedlisk o powierzchni 22,46 ha, w części pokrywający się z rezerwatem przyrody „Dolina Mnikowska”. Celem ochrony są tu łąki trzęślicowe, na których występuje między innymi poczwarówka zwężona.