Skałka na Żarze

W zalesionym terenie, wokół szczytu Żar, znajduje się kilka form skałkowych, w tym jedna wysoka i okazała. Zbudowane są z piaskowców i zlepieńców należących do warstw istebniańskich.

Skały te powstały w głębokim morzu, jakie występowało pod koniec okresu kredy (około 70-80 mln lat temu) na okolicznym obszarze.

Mają głównie formę ambon przywierzchowinowych i wierzchowinowych.

Bardzo dobrze widoczne są w skale interesujące struktury sedymentacyjne takie jak: uziarnienie frakcjonalne, warstwowanie równoległe czy pogrązy („zatopienie” warstwy wyższej, o grubszej frakcji w warstwie niżej leżącej).

Zaobserwować można również formy wietrzeniowe (np. struktury arkadowe). Obiekt ten chroniony jest jako pomnik przyrody nieożywionej.

Kamieniołom w Inwałdzie

Duży, kilkupoziomowy kamieniołom, zwany też wapiennikiem, dziś w dużej części zarośnięty. Czas rozpoczęcia wydobycia tutejszego wapienia nie jest dokładnie ustalony. Na pewno kamieniołom funkcjonował co najmniej od początku XIX wieku, jednak prawdopodobnie lokalni mieszkańcy pozyskiwali kamień już dużo wcześniej.

Wydobycie zakończono około 1936 roku. Wytwarzane w pobliskich piecach wapno inwałdzkie było uważane za produkt bardzo dobrej jakości.

Pod względem geologicznym znajdujące się tu skały należą do tzw. skałek andrychowskich. Znaleźć tu możemy głównie wapienie, ale także granitognejsy oraz mylonity (patrz podrozdział Budowa geologiczna).

Na najniższym poziomie znajduje się pionowa, zbudowana z wapienia skałka o wysokość około 5 metrów. Nieopodal jest też druga, o wiele mniejsza, ale bardzo ciekawa ze względu na występowanie mylonitów – przeobrażonych pod wpływem wysokiego ciśnienia skał wapiennych. Kamieniołom przez wiele lat stanowił miejsce różnych badań geologicznych.

Kamieniołom w Inwałdzie

Oprócz opisanych wyżej walorów czysto geologicznych w kamieniołomie zaobserwować można duże bogactwo świata roślin, zarówno pod względem siedlisk przyrodniczych jak i występujących gatunków.

Na obrzeżach wapiennika obserwować możemy zadrzewienia o charakterze grądowym z dziką różą i śliwą tarnina na skraju.

W miejscach dobrze nasłonecznionych występują ciepłolubne zbiorowiska okrajkowe, utworzone przez roślinność kserotermiczną i wapniolubną. W ich skład wchodzi wiele gatunków charakterystycznych dla muraw kwietnych. Wśród nich występują np. macierzanka zwyczajna, starzec Jakubek, lebiodka pospolita i lnica pospolita.

Dość licznie pojawia się też rzepik pospolity i przetacznik ożankowy.

W miejscach starych wyrobisk, które pozostawione samym sobie z czasem wypełniły się wodą, obecnie występują, niespotykane nigdzie indziej w Beskidzie Małym, niewielkie zbiorniki wodne o wapiennym podłożu. Obserwować w nich można charakterystyczną dla tego środowiska roślinność wodną, nawodną i szuwarową.

Na terenie całego wapiennika występują zdegenerowane fragmenty lasów liściastych z dużym udziałem jesionu wyniosłego, klonu jawora i olszy szarej. W runie zagajników i zadrzewień łęgowych wczesną wiosną kwitną łany zawilca gajowego, ziarnopłonu wiosennego oraz chronionej pierwiosnki wyniosłej.

W obrębie starego kamieniołomu występują też bogate zbiorowiska synantropijne, powstałe w wyniku zmian w środowisku naturalnym, wywołanych działalnością człowieka.

Przykładem są tu choćby obfite zespoły bzu czarnego. Interesujace są ponadto charakterystyczne mikrozbiorowiska wykształcone na starych wypaleniskach po ogniskach. Miejsca takie porastają wybitnie nitrofilne gatunki roślin naczyniowych (np. rzeżusznik piaskowy), mchy i wątrobowce.

Bogactwo flory tego obszaru, w rozumieniu ilości występujących gatunków, to nie wszystko. Wśród ponad 220 roślin naczyniowych jakie zinwentaryzowano na terenie wapiennika, występuje też wiele cennych, chronionych, w tym też bardzo rzadkich. Należą do nich między innymi goryczuszka orzęsiona, kruszczyk rdzawoczerwony, listera jajowata, czosnek niedźwiedzi czy rzadka forma jemioły rozpierzchłej.

Oczywiście wśród roślinności żyją też liczne, w tym chronione gatunki zwierząt: płazy, gady, ptaki i ssaki. Nie brak też bezkręgowców, a wśród nich chronionych gatunków motyli i chrząszczy.

Świat przyrody ożywionej, który ukształtował się na tym niewielkim obszarze, zwraca uwagę nie tylko ogromnym bogactwem, ale także dużą nietypowością w porównaniu do terenów leżących wokół.

Groń Jana Pawła II

Szczyt o wysokości 890 m n.p.m., do 2004 roku noszący nazwę Jaworzyna.

Znajduje się tu, działające od 1932 roku schronisko PTTK, trochę mylnie nazywane „Leskowiec”. Stało się tak ponieważ w czasie gdy je budowano, szczyt ten nosił nazwę Leskowiec (dziś Groń Jana Pawła II), a jego sąsiad Beskid (dziś Leskowiec). Nazwy zamieniono sporządzając mapy.

Nazwa szczytu związana jest oczywiście z osobą Karola Wojtyły – papieża Polaka, który niejednokrotnie zapuszczał się w te rejony na wycieczki, zarówno w czasach swojego dzieciństwa, młodości, jak i już jako biskup. Latem pokonywał szlaki piechotą, zimą jeździł tu na nartach. Ostatni raz zawitał w to miejsce w 1970 roku, po mszy z okazji 25-lecia kapłaństwa, odprawionej w Kalwarii Zebrzydowskiej.

W 1995 pod szczytem wzniesiono kaplicę, a także ustawiono stalowy krzyż poświęcony „ludziom gór”. W kaplicy znajduje się fotel, na którym Jan Paweł II siedział podczas wizyty w Skoczowie w 1995 roku oraz ołtarz z inskrypcją: „Jest nas troje: Bóg, góry i ja”.

Kapliczka górnicza w Targoszowie

Jest to niewielki i niepozorny obiekt małej architektury wzniesiony w XIX wieku, jako wotum za ocalenie górników. Zbudowana została z piaskowca, ukrytego dziś pod białą farbą. We wnętrzu znajduje się obraz Matki Boskiej Częstochowskiej oraz figurka Matki Boskiej Łaskawej. W rejonie Targoszowa działało w XIX wieku wiele niewielkich kopalń, w których okoliczni mieszkańcy wydobywali rudę żelaza. Cały urobek transportowany był do suskich kuźni. Pokłady eksploatowano za pomocą wielu niewielkich kopanek, sztolni i szybików o głębokości od kilku do kilkunastu metrów. Natomiast jeśli chodzi o sztolnie, ponoć w 1867 roku ich łączna długość wynosiła około 900 metrów. Pod koniec XIX wieku ze względu na nieopłacalność, wydobycie zaniechano, a wiele sztolni zasypano. Do dziś jednak widoczne są miejsca historycznego wydobycia, w postaci większych lub mniejszych nierówności terenu. W rejonie Targoszowa zachowała się również niewielka, tajemnicza sztolnia